Адразу ж хачу папрасіць прабачэння перад тымі, хто, магчыма, убачыць тут нейкія вялікія ісціны. Паверце, у аўтара была адна-адзіная мэта - дапамагчы на сваім прыкладзе тым, хто трапляе ў падобныя сітуацыі, а не яшчэ раз паментарстваваць у прыстойнай кампаніі.
Пачну з банальнага падзелу свайго жыцця на «да» і «пасля» другой групы інваліднасці.
Да моманту ўласнага 39-годдзя я быў даволі вядомым у журналісцкім асяроддзі чалавекам. Праўда вядомасць гэтая часта грунтавалася не толькі на нядрэнных публікацыях, але і на даволі вясёлых (мякка кажучы) учынках.
Не люблю, калі людзі ва ўсім хочуць быць «белымі і пухнатымі». Сёння паслухаеш некаторых vip-персонаў айчыннай палітыкі, і цяжка ўтрымацца ад думкі пра тое, што ў «савецкі час» усе яны, як мінімум, былі дысідэнтамі. На жаль, нешта падобнае мы пачуем і пасля таго, як у Беларусі скончыцца спрэчны час «стабільнасці»...
Тады і акажацца, што глупства пра Нобелеўскую прэмію ў галіне эканомікі было прадуманай ідэалагічнай дыверсіяй, а не імкненнем «лізнуць да прастаты». Маўляў, абумовіла яе выключнае імкненне над кімсьці пасмяяцца...
Нешта падобнае ў нашай нядаўняй гісторыі ўжо было. Уласнымі вушамі чуў як адзін вядомы ўсёй краіне прапагандыст (пісаць тое, што вы цяпер падумалі, не магу з меркаванняў прыстойнасці) некалькі гадоў таму прапаноўваў прэтэндаваць нашай эканамічнай мадэлі на Нобеля. А потым, калі яго, як выкарыстаны прэзерватыў, выкінулі з ідэалагічнай абслугі, з’ехаў у Расію і пачаў паліваць «брудам» тое, чым яшчэ ўчора (за добрыя грошы, трэба меркаваць) публічна захапляўся...
Зрэшты, я зусім не пра гэта...
А пра тое, што чалавеку ўласціва жыццёвая бестурботнасць. Нам здаецца, што мы заўсёды будзем здаровымі і паспяховымі... Святая наіўнасць...
Не гледзячы на даволі вясёлы лад жыцця і шматразовыя «залёты», заставацца «пры пасадзе» мне ўдавалася амаль заўсёды - намеснік галоўнага рэдактара папулярнага (самы вялікі тыраж сярод незалежных выданняў) штотыднёвіка «Свободные новости», галоўны рэдактар газеты «День».
Словам, магчымасці (сувязі, знаёмствы, уплывовасць і г.д.) тады ў мяне былі большыя, чым пасля «выпадзення з абоймы».
А адбылося яно восенню 2002 года. На гэты час і прыпадае пачатак хваробы, дакладную назву якой лекары не ведаюць да гэтага часу. Пасля шматлікіх памылак, у тым ліку і пра «страшную смерць на працягу года» ніякіх прагнозаў яны больш не робяць - баяцца памыліцца яшчэ раз.
Адзіная канкрэтыка - пасля ўскрыцця дакладна скажам, што ў Вас было...
Не магу па вартасці ацаніць «чорны гумар», бо не з’яўляюся яго прыхільнікам, але тады мне ткі атрымалася з усмешкай адказаць: шкада, што я яго ўжо не пачую...
«Крыж» паставіла не толькі афіцыйная медыцына, але і многія з тых, каго я лічыў сябрамі. Тыпу «сап’ецца», «здасца»... Банальна, але з некаторымі з іх я сёння сапраўды «не пайшоў бы ў выведку». Кола зносінаў за апошнія гады змянілася больш, чым кардынальна.
Але гэта цяпер... А тады мне здавалася, што і стаўшы інвалідам, буду па-ранейшаму запатрабаваны. Маўляў, добры журналіст «на дарозе не валяецца». Нічога падобнага...
Першы час па хаце перасоўваўся выключна з тэлефоннай трубкай у руцэ. Баяўся прапусціць які-небудзь важны званок. Іх не было... Як і не важных...
Пазней даведаўся, што мая жонка ўпотай тэлефанавала аднаму з «сяброў» і прасіла ператэлефанаваць «на хатні». Маўляў, я чакаю. Не гледзячы на просьбу, «сябар» «забываў» пра яе на 3-4 дні. Яно і зразумела - для палітпіяру я быў больш не патрэбны...
Пра маю жонку Ірыну некалькі словаў хачу сказаць асобна. Не гледзячы на ўласцівыя любой сям’і перыядычныя «рознагалоссі», я вельмі ўдзячны Лёсу, што ў цяжкую хвіліну побач са мной апынуўся менавіта гэты чалавек. Яна перажыла нават больш, чым я...
Удзячны БОГУ і яшчэ за дзве рэчы.
Па-першае. Ён усталяваў нейкую «блакаду» ў разуменні ўласнага становішча. Першы час я не зусім усведамляў увесь трагізм таго, што адбылося, а плакаў ад адчаю ўсяго толькі адзін раз.
Па-другое, ён «пераключыў тумблер» жыццёвых арыенціраў. Калі раней я займаўся «аператыўнай журналістыкай», то зараз яна «сышла на задні план» настолькі, што вяртаюся да яе толькі ў выпадку вялікай павагі да канкрэтных асобаў.
Пасля трох гадоў «хварэння» я вырашыў (ці хтосьці гэта зрабіў за мяне) «паправіцца» і адным пальцам левай рукі (па-іншаму не ўмеў) «настукаў» першую кнігу. Дакладней першую частку той кнігі.
Да гэтага часу не магу зразумець, як яна атрымалася. Як праз некалькі гадоў арыгінальна зацеміў адзін мой знаёмы лекар - БОГ даў хваробу, каб ты зрабіў гэтую працу...
Не люблю пафас, але нешта блізкае да праўды ў гэтай фразе ёсць.
Да хваробы нічога падобнага я не рабіў у прынцыпе, хоць умовы тады, паўтаруся, былі значна больш спрыяльныя. Напрыклад, у сярэдзіне 90-х гадоў мінулага стагоддзя пачаў адзін праект і нават дамогся сустрэчы з суперпісьменнікам Васілём Быкавым, але далей за адны «ля-ля-ля» справа не пайшла.
Нешта тады вельмі перашкаджала. Напэўна, лянота...
Дарэчы, запіс той трохгадзіннай размовы я нават узяў у адну вельмі добрую паездку. Два тыдні «на дурніцу» адпачываў на Канарскіх выспах і думаў, што пачну працу «па-крутому» - на беразе акіяна. Не выйшла. Касеты так і праляжалі некранутыя... Лянота...
Калі ў наступным годзе з-за старасці пачалі паміраць патэнцыйныя героі майго праекта, цалкам астудзеў да ідэі, якую многія лічылі даволі цікавай. Лянота...
Канцэпцыю «Лёсаў» у 2005 годзе мне падарыла легенда тэлежурналістыкі Зінаіда Аляксандраўна Бандарэнка, з якой мы разам былі ў адным літоўскім санаторыі. Там жа былі запісаныя і першыя маналогі, бо з намі яшчэ лячыліся мама Генадзя Карпенкі (быў віцэ-спікерам ВС XIII склікання, раптам памёр) Вера Міхайлаўна Розум і мама Дзмітрыя Завадскага («зніклы» аператар расійскага «Першага канала») Вольга Рыгораўна Завадская.
Праз год кніга была набрана на кампутары (да хваробы нават не ўмеў яго ўключаць), але я не ведаў, што рабіць далей? Дзе знайсці грошы на выданне? Хто звярстае, зробіць карэктуру, намалюе вокладку і г.д.? Не было абсалютна нічога...
Ведаў, што ў Сашы Фядуты жонка займаецца выдавецкай дзейнасцю, і папрасіў у яго дапамогі. Той не толькі дапамог кансультатыўна, але і канкрэтнымі грашыма - вырваў з сямейнага бюджэту даволі салідную суму. Гэта шчыра здзівіла - да таго мы не толькі не былі сябрамі, але і часта выступалі ў якасці апанентаў. Па сутнасці адбылося цуд...
Менавіта гэтага чалавека я і лічу «адпраўной кропкай» новай жыццёвай якасці...
Калі пайшлі другая-трэцяя кнігі, стала ясна, што я канчаткова вярнуўся ў «абойму». Са мной зноў сталі «сябраваць». І ў першую чаргу, тыя, хто адвярнуўся адразу ж пасля пачатку хваробы.
Вяртанне было настолькі паспяховым, што часам мне нават становіцца неяк не па сабе... Дванаццаць кніг і брашура за пяць гадоў - так не бывае...
Менш за ўсё хацелася б, каб нехта ўбачыў у гэтым эсэ аповед пра тое, «які я добры», бо гэта абсалютна нікому не трэба. Не пакутую я і творчым мазахізмам.
Вельмі хочацца іншага. Перш за ўсё таго, каб «споведзь на зададзеную тэму» выйшла за рамкі ўдзелу ў канкрэтным конкурсе і дапамагла іншым.
З яе я планую (калі дасць БОГ) пачаць аповед пра лёсы тых, хто, не гледзячы на жыццёвыя цяжкасці, не стаў «плыць па плыні». Асабісты досвед пераконвае, што ў канчатковым выніку «ўсё ў нас атрымаецца». Трэба толькі моцна-моцна гэтага жадаць.
Аўтар: Аляксандр Тамковіч. Асабліва адзначаны журы «За жыццёвую пазіцыю»
